شعارسال: بازی‌های المپیک و پارالمپیک ۲۰۲۴ پاریس را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ برگزاری رویداد‌های بزرگ ورزشی دانست. این دوره از بازی‌ها با رویکردی نوآورانه، فراتر از یک جشنواره صرفاً ورزشی در سطح بین المللی، عمل کرده و به الگویی برای توسعه پایدار اجتماعی تبدیل شده است. نوشتار حاضر، به بررسی جنبه‌های مختلف این رویکرد پرداخته و تأثیرات آن را بر جامعه فرانسه و آینده رویداد‌های بزرگ ورزشی تحلیل نموده است.

۱. منشور اجتماعی پاریس ۲۰۲۴: منشور اجتماعی پاریس ۲۰۲۴ که در سال ۲۰۱۸ به امضا رسید، نقطه عطفی در تاریخ برگزاری المپیک محسوب می‌شود. این منشور با هدف ایجاد پیوند میان برگزاری بازی‌ها و توسعه پایدار اجتماعی طراحی شده است. ذینفعان کلیدی این منشور عبارتنداز:
– کمیته برگزاری بازی‌های المپیک و پارالمپیک
– شرکت تحویل کار‌های المپیک
– اتحادیه‌های کارگری (۵ سازمان نماینده کارگران در سطح ملی فرانسه)
– سازمان‌های کارفرمایی (۳ سازمان نماینده کارفرمایان در سطح ملی فرانسه)
این منشور نشان‌دهنده تغییر رویکرد اساسی در برگزاری رویداد‌های بزرگ ورزشی است. برای اولین بار، یک رویداد ورزشی بین‌المللی به طور رسمی متعهد به ایجاد تأثیرات اجتماعی مثبت و پایدار شده است.

۲. تعهدات شانزده‌گانه: تمامی ۱۶ تعهد منشور بر اساس معیار‌های کار شایسته سازمان بین‌المللی کار (ILO) تدوین شده‌اند. این امر نشان‌دهنده همسویی با استاندارد‌های بین‌المللی کار است. محور‌های اصلی این تعهدات عبارتنداز:
– تضمین دستمزد مناسب
– بهبود شرایط کاری
– مبارزه با تبعیض
– حمایت از کسب‌وکار‌های کوچک و متوسط
– توسعه مهارت‌های نیروی کار
– ترویج برابری جنسیتی
– حمایت از افراد دارای معلولیت
برای هر یک از تعهدات، مکانیسم‌های اجرایی مشخصی تعریف شده است. این مکانیسم‌ها شامل تعیین شاخص‌های عملکرد، نظارت مستمر و گزارش‌دهی منظم می‌شود.

۳. استراتژی تدارکات مسئولانه: استراتژی تدارکات پاریس ۲۰۲۴ یک رویکرد کاملاً نوآورانه در زمینه برگزاری مناقصه‌های بزرگ است. این استراتژی مسئولیت اجتماعی را به عنوان یکی از معیار‌های اصلی انتخاب پیمانکاران قرار داده و از تمامی شرکت‌های شرکت‌کننده در مناقصه‌ها خواسته می‌شود به پنج سؤال اساسی پاسخ دهند:

۱. اقتصاد چرخشی و کاهش ردپای کربن: چه اقداماتی برای کاهش مصرف منابع و ردپای کربن انجام می‌دهید؟
۲. استخدام افراد دارای معلولیت: برنامه شما برای اشتغال‌زایی و حمایت از افراد دارای معلولیت چیست؟
۳. جذب افراد دور از بازار کار: چگونه به افرادی که مدت طولانی بیکار بوده‌اند فرصت اشتغال می‌دهید؟
۴. ایجاد تأثیر محلی: چه برنامه‌هایی برای ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد محلی دارید؟
۵. همکاری با SME‌های محلی: چگونه با کسب‌وکار‌های کوچک و متوسط محلی همکاری می‌کنید؟
این رویکرد نه تنها بر پیمانکاران اصلی، بلکه بر کل زنجیره تأمین تأثیر می‌گذارد. شرکت‌های بزرگ تشویق می‌شوند تا با SME‌ها و کسب‌وکار‌های اجتماعی محلی همکاری کنند.

۴. حمایت از کسب‌وکار‌های کوچک و متوسط (SMEs): دو پلتفرم اصلی برای حمایت از SME‌ها و کسب‌وکار‌های اجتماعی ایجاد شده که عبارتند از Entreprises ۲۰۲۴: مخصوص SME‌ها و ESS ۲۰۲۴: ویژه کسب‌وکار‌های اجتماعی. این پلتفرم‌ها خدمات متنوعی ارائه می‌دهند، از جمله:
– انتشار فراخوان‌های مناقصه
– برگزاری جلسات آشنایی با فرآیند مناقصه
– ارائه مشاوره در زمینه تکمیل اسناد مناقصه
– برگزاری رویداد‌های شبکه‌سازی
آمار‌های اولیه نشان‌دهنده موفقیت این رویکرد است:
– ۹۰٪ شرکت‌های برنده مناقصه‌ها فرانسوی هستند
– ۷۹٪ از برندگان مناقصه‌ها SME هستند
– ۵۰۰ کسب‌وکار اجتماعی در پروژه‌های المپیک مشارکت دارند
یکی از موفقیت‌های قابل توجه، واگذاری پروژه شستشوی لباس‌های ورزشکاران در دهکده المپیک به یک شرکت اجتماعی است که از افراد دارای معلولیت و بیکاران بلندمدت استفاده می‌کند.

۵. بهبود شرایط کاری و مبارزه با کار غیرقانونی: کمیته برگزاری با وزارت کار فرانسه همکاری نزدیکی دارد تا از رعایت قوانین کار در تمامی پروژه‌های مرتبط با المپیک اطمینان حاصل کند. شرکت Bativigie با استفاده از فناوری‌های نوین، نظارت بر وضعیت کارگران در محل‌های ساخت‌وساز را تسهیل کرده است. این سیستم امکان شناسایی سریع موارد کار غیرقانونی را فراهم می‌کند. تمرکز اصلی بر اقدامات پیشگیرانه است. این رویکرد شامل آموزش پیمانکاران، بازرسی‌های منظم و ایجاد کانال‌های ارتباطی برای گزارش تخلفات می‌شود. آمار‌ها نشان می‌دهد که میزان حوادث کاری در محل‌های ساخت‌وساز المپیک ۴ برابر کمتر از میانگین ملی فرانسه است. این دستاورد نشان‌دهنده تأثیر مثبت اقدامات پیشگیرانه و نظارتی است.

۶. میراث پایدار: میراث المپیک پاریس ۲۰۲۴ فراتر از ساختمان‌ها و امکانات ورزشی است. هدف اصلی، ایجاد تغییرات پایدار در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی است. برگزارکنندگان در حال مستندسازی تمامی فرآیند‌ها و درس‌آموخته‌ها هستند تا بتوانند این تجربیات را با سایر شهر‌ها و کشور‌ها به اشتراک بگذارند. یکی از مهم‌ترین دستاوردها، تغییر نگرش نسبت به نقش رویداد‌های بزرگ ورزشی در توسعه اجتماعی است. این تغییر نگرش می‌تواند الگویی برای سایر رویداد‌ها در آینده باشد. حفظ و گسترش این دستاورد‌ها پس از پایان بازی‌ها چالش اصلی خواهد بود. این امر نیازمند تعهد بلندمدت تمامی ذینفعان، از جمله دولت فرانسه، است.

۷. توسعه شهری هدفمند: برخلاف دوره‌های قبل، تمرکز اصلی ساخت‌وساز‌های المپیک پاریس ۲۰۲۴ در منطقه سن-دنی، شمال پاریس، بوده است. این منطقه جوان‌ترین و فقیرترین منطقه فرانسه محسوب می‌شود. پروژه‌های کلیدی که در این منطقه تعبیه و ساخته شده اند شامل دو دهکده (یکی برای ورزشکاران و دیگری برای رسانه‌ها) و یک مرکز آبی چندمنظوره می‌باشد. تمامی ساختمان‌ها و امکانات ایجاد شده پس از پایان بازی‌ها به عنوان مسکن و امکانات عمومی مورد استفاده قرار خواهند گرفت. این رویکرد تضمین می‌کند که سرمایه‌گذاری‌های انجام شده به نفع جامعه محلی خواهد بود. در طراحی و اجرای این پروژه‌ها، از نظرات و پیشنهادات ساکنان محلی استفاده شده است. این مشارکت، احتمال پذیرش و استفاده مؤثر از امکانات جدید را افزایش می‌دهد.

نتیجه‌گیری چالش‌ها و فرصت‌های آینده:

رویکرد نوآورانه المپیک پاریس ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که چگونه می‌توان از رویداد‌های بزرگ ورزشی به عنوان کاتالیزوری برای توسعه اجتماعی و اقتصادی استفاده کرد. این الگو می‌تواند راهنمای ارزشمندی برای سایر کشور‌ها در برگزاری رویداد‌های مشابه با رویکرد توسعه پایدار باشد. نکات کلیدی که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد عبارتنداز:

۱. تغییر پارادایم: پاریس ۲۰۲۴ نشان داد که رویداد‌های بزرگ ورزشی می‌توانند فراتر از صرفاً یک جشنواره ورزشی عمل کنند و به عنوان ابزاری برای توسعه پایدار مورد استفاده قرار گیرند.
۲. همکاری چندجانبه: موفقیت این رویکرد مدیون همکاری نزدیک میان دولت، بخش خصوصی، سازمان‌های مردم‌نهاد و جامعه محلی است.
۳. تأکید بر میراث پایدار: تمرکز بر ایجاد میراثی پایدار، فراتر از زیرساخت‌های فیزیکی، می‌تواند الگویی برای سایر رویداد‌های بزرگ باشد.
۴. توانمندسازی اقتصاد محلی: حمایت هدفمند از SME‌ها و کسب‌وکار‌های اجتماعی می‌تواند به تقویت اقتصاد محلی و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار منجر شود.
۵. بهبود استاندارد‌های کاری: تمرکز بر بهبود شرایط کاری و مبارزه با کار غیرقانونی می‌تواند استاندارد‌های جدیدی را در صنعت ساخت‌وساز و رویداد‌ها ایجاد کند.

در خصوص چالش‌ها و فرصت‌های آینده مشخصا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– یکی از بزرگترین چالش‌های پیش رو، حفظ و گسترش دستاورد‌های اجتماعی و اقتصادی پس از پایان بازی‌هاست. این امر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و تعهد بلندمدت تمامی ذینفعان است.
– فرصت بزرگی برای انتقال دانش و تجربیات کسب شده در پاریس ۲۰۲۴ به سایر رویداد‌های بزرگ ورزشی و غیرورزشی وجود دارد. این می‌تواند به ایجاد یک استاندارد جدید در برگزاری رویداد‌های بین‌المللی منجر شود.
– یکی از چالش‌های مهم، تغییر نگرش عمومی نسبت به رویداد‌های بزرگ ورزشی است. باید این دیدگاه را تقویت کرد که چنین رویداد‌هایی می‌توانند محرک توسعه پایدار باشند، نه صرفاً هزینه‌های گزاف برای کشور میزبان.
– اگرچه الگوی پاریس ۲۰۲۴ بسیار موفق بوده، اما باید توجه داشت که این الگو نمی‌تواند به طور کامل در همه جا تکرار شود. هر کشور و شهر میزبان باید این رویکرد را با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود تطبیق دهد.

بر اساس تجربیات پاریس ۲۰۲۴، می‌توان توصیه‌های زیر را برای برگزارکنندگان رویداد‌های بزرگ آینده ارائه کرد:
۱. برنامه‌ریزی زودهنگام: تدوین استراتژی توسعه پایدار باید از همان مراحل اولیه برنامه‌ریزی آغاز شود.
۲. مشارکت گسترده ذینفعان: اطمینان از مشارکت تمامی گروه‌های ذینفع، از جمله جامعه محلی، در فرآیند تصمیم‌گیری.
۳. تعیین اهداف مشخص و قابل سنجش: تعریف شاخص‌های عملکرد کلیدی (KPIs) برای ارزیابی موفقیت پروژه‌ها.
۴. شفافیت و پاسخگویی: ایجاد مکانیسم‌های شفاف برای گزارش‌دهی و پاسخگویی به جامعه.
۵. انعطاف‌پذیری: آمادگی برای تطبیق برنامه‌ها با شرایط متغیر اقتصادی و اجتماعی.
۶. تمرکز بر آموزش و توانمندسازی: سرمایه‌گذاری در آموزش و توسعه مهارت‌های نیروی کار محلی.
۷. نوآوری در تأمین مالی: استفاده از روش‌های نوآورانه تأمین مالی برای کاهش فشار بر بودجه عمومی.
۸. یکپارچگی با برنامه‌های توسعه شهری: اطمینان از همسویی پروژه‌های المپیک با برنامه‌های بلندمدت توسعه شهری.

سخن پایانی آنکه:

المپیک پاریس ۲۰۲۴ نقطه عطفی در تاریخ برگزاری رویداد‌های بزرگ ورزشی محسوب می‌شود. این رویداد نشان داد که چگونه می‌توان از قدرت ورزش و رویداد‌های بین‌المللی برای ایجاد تغییرات مثبت و پایدار در جامعه استفاده کرد. موفقیت این رویکرد می‌تواند الهام‌بخش سایر کشور‌ها و شهر‌ها باشد تا رویداد‌های بزرگ را نه به عنوان یک هزینه، بلکه به عنوان فرصتی برای سرمایه‌گذاری در آینده خود ببینند. با این حال، باید توجه داشت که این تنها آغاز راه است و تداوم این رویکرد و بهبود مستمر آن، نیازمند تلاش و تعهد مداوم تمامی ذینفعان است. در نهایت، میراث واقعی المپیک پاریس ۲۰۲۴ نه در مدال‌ها و رکورد‌های ورزشی، بلکه در تأثیر پایدار آن بر زندگی مردم و جوامع محلی نمایان خواهد شد. این رویکرد می‌تواند الگویی برای آینده باشد – آینده‌ای که در آن رویداد‌های بزرگ ورزشی به عنوان کاتالیزور‌های قدرتمند برای توسعه پایدار و عدالت اجتماعی عمل می‌کنند.

نویسنده: دکتر غلامحسین حسینی نیا – دانشیار دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران

منابع:
Fisher, S. (Host). (۲۰۲۴). [Audio podcast episode]. In ILO’s Future of Work podcast. International Labour Organization.
International Labour Organization. (n.d.). Decent work. https://www.ilo.org/global/topics/decent-work/lang–en/index.htm
Paris ۲۰۲۴ Organizing Committee for the Olympic and Paralympic Games. (۲۰۱۸). Social charter for the Paris ۲۰۲۴ Olympic and Paralympic Games. Paris ۲۰۲۴ Organizing Committee for the Olympic and Paralympic Games. (n.d.). Legacy and sustainability. https://www.paris۲۰۲۴.org/en/legacy-and-sustainability/
Barsacq, M. (۲۰۲۴). Interview with Sophy Fisher. [Transcribed audio interview]. ILO’s Future of Work podcast.

اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال